Hava kürəciklər üzərində fizika
Hava kürəcikləri – fiziki hadisələrin müşahidəsi və müxtəlif fiziki eksperimentlərin quruluşu üçün qiymətsiz əl altında olan materialdır.
1. Suyun sıxlığının keyfiyyət müqayisəsi: isti və soyuq, duzlu və şirin – areometrsiz.
Əgər Siz qatışılmayan və kimyəvi reaksiyaya daxil olunmayan mayeləri tədqiq edirsinizsə, onların kiçik porsiyalarını bir şəffaf qaba, tutaq ki, sınaq şüşəsinə tökmək kifayətdir. Mayelər qatlara bölüşdürülür. Sıxlıq haqqında qatların yerləşməsin növbəliyi ilə qiymətləndirmək olar: qat nə qədər aşağı olsa, o qədər də sıxlıq yüksək olar. Bir rəngli mayeləri qida boya maddələri ilə rəngləmək lazımdır.
Digər hal isə, əgər mayelər qarışılırsa, məsələn, isti və soyuq, şirin və duzlu su. Bu halda "Üç ördək" eksperimenti qoyaq.
· Müxtəlif suların üç porsiyasını (isti, soyuq və duzlu soyuq) üç hava kürəciyinə, məsələn, qırmızı, mavi və sarı, yerləşdiririk. Bunun üçün su borusu kranına, məsələn mavi kürəciyi, keçiririk, və onu tennis topu ölçüsündən azca böyük olan soyuq su ilə doldururuq.
· Kürəciyi sap ilə bağlayırlar. Bu ən məsuliyyətli andır – kürəciyin daxilində hətta havanın bir qabarıq da olmamalıdır! Mavi "ördək" – soyuq su ilə.
· Sarı kürəciyə bir xörək qaşığı duz tökürük və yenə də soyuq su ilə doldururuq. Baxırıq ki, kürəcikdə hava qabarcıqları olmasın.
· Üçüncü, qırmızı "ördək" – isti su ilə. Onda su vaxtından əvvəl soyumasın deyə, onu isti su ilə doldurulmuş qazanda saxlayırıq.
· Böyük qaba isti suyu tökürük və onun içinə kürəcikləri atırıq. Hər bir "ördək" özünü isti suda necə apardığını qeyd edirik (səthdə, ortada üzür və yaxud batır).
· İsti suyu soyuq suya dəyişirik. Soyuq suda hər bir kürəciyin özünü necə apardığını təsvir edirik.
· Qabda suyu möhkəm duzlayırıq. Kürəciklərin duzlu suda özlərini necə apardığını təsvir edirik.
Suyun sıxlığı haqqında – isti və soyuq, şirin və duzlu, NƏTİCƏ ÇIXARIRIQ.
Qeydlər
- Əgər kürəciklərdə hava qabarcığı olarsa, bu zaman eksperimentin nəticəsi saxta olacaqdır.
- Kürəcikləri uzun zaman nə soyuq, nə də isti suda saxlamaq olmaz – burada su ya soyuyacaq, ya da ki istilənəcək.
- Kürəciyin qabıq sıxlığı suyun sıxlığında azca azdır (üfürülməmiş kürəciyin batmasını və yaxud üzməsini yoxlayın və nəticə çıxarın). Nətəcələri çıxaranda bu amili nəzərə alın.