Manometr (Манометр) -
qazların (metal manometr) və mayelərin (mayeli manometr) təzyiqini ölçür. İş prinsipi Paskal qanununa əsaslanır.
Kondensator (Конденсатор) -
Elektrik yüklərini toplamaq üçündür. İş prinsipi dielektrik mühitlə ayrılmış naqillərin elektrik yüklərini saxlanması hadisəsinə əsaslanır.
Termoelement (Термоэлемент) -
qızdırıcının daxili enerjisini elektrik enerjisinə çevirir.
Psixrometr (Психрометр) -
havanın rütubətini ölçür. İş prinsipi quru və nəm (yaş) termometrlərin göstərişləri fərqinə əsaslanır.
Tranzistor (Транзистор) -
zəif elektromaqnit siqnallarını gücləndirmək üçün işlədilir. İş prinsipi yarımkeçiricilərin elektrik keçiriciliyinə əsaslanır.
Transformator (Трансформатор) -
dəyişən cərəyanın gərginliyini artırıb azaldan elementdir. İş prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır.
Reostat (Реостат) -
dövrədə cərəyan şiddətini tənzimləyən cihaz. İşləmə prinsipi naqilin müqavimətinin onun uzunluğundan asılı olmasına və Om qanununa əsaslanır.
Hiqrometr (Гигрометр) -
şeh nöqtəsinə görə rütubəti ölçən cihaz. İş prinsipi doymamış buxarın soyuyaraq doymuş buxara keçməsi hadisəsinə əsaslanır.
Dinamometr (Динамометр) -
qüvvəni ölçən cihaz. Yaylı dinamometrlərin iş prinsipi Huk qanununa əsaslanır.
Diod (Диод) -
dəyişən cərəyanı düzləndirmək üçün işlədilir, termoelektron emissiya hadisəsinə əsaslanır.
Fotoelement (Фотоэлемент) -
dövrəni avtomatik qapayır və ya açır. İşığın təsiri ilə keçiriciliyi artan elementdir. İş prinsipi xarici fotoeffektə əsaslanır.
Areometr (Ареометр) -
mayelərin sıxlığını təyin edən cihaz. İşləmə prinsipi Arximed qanununa əsaslanır.
Barometr (Барометр) -
atmosfer təzyiqini ölçən cihaz. İş prinsipi atmosfer təzyiqi ilə metal qutunun sıxılmasına əsaslanır.
Elektroskop (Электроскоп) -
cisimlərin yüklənməsini aşkar edən cihaz. İş prinsipi Kulon qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
Elektrometr (Электрометр) -
potensiallar fərqini təyin edən cihaz. İş prinsipi elektromaqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
Fotorezistor (Фоторезистор) -
zəif işıq selini ölçür. İşığın təsiri ilə müqaviməti dəyişən elementdir. İş prinsipi daxili fotoeffektə əsaslanır.
Ampermetr (Амперметр) -
cərəyan şiddətini ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə ardıcıl qoşulur.
Voltmetr (Вольтметр) -
gərginlik ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə paralel qoşulur.
Məişətin fizikası və ekologiyası
Məişət cihazları | Təhlükə amili | Bu amilin təsirini necə azaltmalı |
Elektrik ülgüc | Yüksək intensivlikli elektromaqnit sahəsi | Onun iş vaxtını azaltmalı, daha yaxşı olardı ki, mexaniki ülgücdən istifadə olunsun |
Mikrodalğalı soba | Elektromaqnit sahəsi, rentgen şüalanması | Qoşulmuş sobaya həddən artıq yaxınlaşmamalı |
Kompüterin və ya televizorun elektron trubkası | Elektromaqnit sahəsi, rentgen şüalanması | İş müddətini məhdudlaşdırmalı, cihazların yanlarında və arxasında şüalanmanın daha güclü olduğunu nəzərə almalı |
Radiotelefon | Darzolaqlı elektromaqnit şüalanması | Az danışmalı |
Elektrik ədyal | Elektromaqnit sahəsi | Yalnız yatağı qızdırmaq üçün istifadə etməli. lakin onun altında yatmamalı |
Səs texnikası | Aşağı-tezlikli səslər | Aparaturanı yüksək səsləndirməməli |
10-cu sinif
Mövzu | Ekologiya məsələləri |
Termodinamika | İstilik mühərriklərinin işi zamanı yanma məhsullarının atmosferə atılması, atmosfer temperaturunun artması, səs, titrəyiş |
Maye və buxar | Havanın rütubətliliyinin canlı orqanizmlər üçün əhəmiyyəti, insan üçün zərərli maddələrin buxarlanması |
Mexaniki dalğalar, akustika | Səsin zərəri, infrasəsin insan orqanizminə təsiri |
Elektrostatika | Statik cərəyan |
11-ci sinif
Mövzu | Ekologiya məsələləri |
Sabit cərəyan qanunları | Cərəyanın canlı orqanizmə zərərli təsiri |
Maqnit sahəsi | Maqnit sahəsinin insan orqanizminə təsiri |
Elektromaqnit rəqslər və dalğalar | Süni və təbii elektromaqnit rəqslərin canlı orqanizmlərə təsiri. Televizorun, kompüterin, rabitə aparatlarının insan orqanizminə təsiri. Ultrabənövşəyi şüalanma, rentgen və qamma- şüalanmaları |
İşıq dalğaları | Güclü işığın gözə zərərli təsiri. Kompüterdə işləyərkən gözə güc düşməsi |
Nüvə fizikası | Atom energetikası və onun ətraf mühitə təsiri. Ətraf mühitdə radioaktivliyin keçirilməsi. radiasiyanın insan orqanizminə keçməsi yolları. Radioaktiv şüaların bioloji təsiri. |