Manometr (Манометр) -
qazların (metal manometr) və mayelərin (mayeli manometr) təzyiqini ölçür. İş prinsipi Paskal qanununa əsaslanır.
Kondensator (Конденсатор) -
Elektrik yüklərini toplamaq üçündür. İş prinsipi dielektrik mühitlə ayrılmış naqillərin elektrik yüklərini saxlanması hadisəsinə əsaslanır.
Termoelement (Термоэлемент) -
qızdırıcının daxili enerjisini elektrik enerjisinə çevirir.
Psixrometr (Психрометр) -
havanın rütubətini ölçür. İş prinsipi quru və nəm (yaş) termometrlərin göstərişləri fərqinə əsaslanır.
Tranzistor (Транзистор) -
zəif elektromaqnit siqnallarını gücləndirmək üçün işlədilir. İş prinsipi yarımkeçiricilərin elektrik keçiriciliyinə əsaslanır.
Transformator (Трансформатор) -
dəyişən cərəyanın gərginliyini artırıb azaldan elementdir. İş prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır.
Reostat (Реостат) -
dövrədə cərəyan şiddətini tənzimləyən cihaz. İşləmə prinsipi naqilin müqavimətinin onun uzunluğundan asılı olmasına və Om qanununa əsaslanır.
Hiqrometr (Гигрометр) -
şeh nöqtəsinə görə rütubəti ölçən cihaz. İş prinsipi doymamış buxarın soyuyaraq doymuş buxara keçməsi hadisəsinə əsaslanır.
Dinamometr (Динамометр) -
qüvvəni ölçən cihaz. Yaylı dinamometrlərin iş prinsipi Huk qanununa əsaslanır.
Diod (Диод) -
dəyişən cərəyanı düzləndirmək üçün işlədilir, termoelektron emissiya hadisəsinə əsaslanır.
Fotoelement (Фотоэлемент) -
dövrəni avtomatik qapayır və ya açır. İşığın təsiri ilə keçiriciliyi artan elementdir. İş prinsipi xarici fotoeffektə əsaslanır.
Areometr (Ареометр) -
mayelərin sıxlığını təyin edən cihaz. İşləmə prinsipi Arximed qanununa əsaslanır.
Barometr (Барометр) -
atmosfer təzyiqini ölçən cihaz. İş prinsipi atmosfer təzyiqi ilə metal qutunun sıxılmasına əsaslanır.
Elektroskop (Электроскоп) -
cisimlərin yüklənməsini aşkar edən cihaz. İş prinsipi Kulon qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
Elektrometr (Электрометр) -
potensiallar fərqini təyin edən cihaz. İş prinsipi elektromaqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
Fotorezistor (Фоторезистор) -
zəif işıq selini ölçür. İşığın təsiri ilə müqaviməti dəyişən elementdir. İş prinsipi daxili fotoeffektə əsaslanır.
Ampermetr (Амперметр) -
cərəyan şiddətini ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə ardıcıl qoşulur.
Voltmetr (Вольтметр) -
gərginlik ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə paralel qoşulur.
10. Reaktiv hərəkəti öyrənirik
Dairəvi və uzun hava kürəcikləri, lent (ipək, kağız və yaxud videokasserdən maqnitli), skoç lazım olacaq.
· Dairəvi kürəciyi doldururuq və, onu bağlamayaraq, əlimizdən buraxırıq. kağız lentdən düzəldilən quyruq-stabilizatoru birləşdiririk və kürəciyi əlimizdən buraxırıq.
· Yenidən dairəvi kürəciyi doldururuq və, kağız lentdən düzəldilən quyruq-stabilizatoru birləşdiririk və kürəciyi əlimizdən buraxırıq. Kürəciyin uçuşunu stabilizatorla və stabilizatorsuz müqayisə edirik.
· Uzun kürəciyi doldururuq və onu buraxırıq.
· Onu yüngülcə fırladaraq (yuyulmuş paltarı fırladan kimi), uzun kürəciyi yenidən doldururuq və əlimizdən buraxırıq. Kürəciyin uçuşlarını müqayisə edirik.
· Dairəvi kürəciyi doldururuq, onu perpendikulyar olaraq divara sıxırıq və buraxırıq.
· Yenidən dairəvi kürəciyi doldururuq, onu yan tərəfi ilə divara sıxırıq və buraxırıq.
Müşahidə. Əgər dairəvi kürəciyi əlimizdən buraxsaq, o, hava axınını buraxaraq, yuxarı qalxıb və xaotik olaraq uçacaq. Quyruq-stabilizator kürəciyin uçuşunu istiqamətləndirici edəcək.
Uzun kürəcik düz trayektoriya üzrə uçur. Fırlanan kürəcik uçuş zamanı fırlanır.
Divara perpendikulyar sıxılan dairəvi kürəcik yerində qalır, aşağı düşmür və tez bir zamanda ölçülərdə kiçilir. Divara yan tərəfi ilə sıxılan kürəcik divara perpendikulyar olaraq çevrilir və tez boşalır.
Yüklənən kürəcik öz ətrafında, masaya, divara, tavana təsir edən, elektrik sahə yaradır - əks nişanənin enerjisini keçirir. Biz elektrizasiyanı təsir vasitəsilə müşahidə edirik. Müxtəlif adlarla elektrişləşmiş cisimlər, biz müşahidə etdiyimiz kimi, bir-birinə yaxınlaşır.
Qeyd. Saçların təmiz, kosmetik vasitələrsiz (lak, gel) olması vacibdir. Elektrizasiya üzrə təcrü bələri quru havada keçirirlər, çünki rütubətli hava yaxşı keçiricidir, və kürəciyin üzərindəki enerji yığılmayacaq.