Bu maraqlıdır

Vudun ixtiraçı təfəkkürünə ona heç vaxt xəyanət etməmiş onun incəsənətlə məşğul olması və yumor hissi kömək  edirdi. Həyatı boyunca Vud bir qayda olaraq əvvəllər elmə məlum olmamış faktlar və metodika ilə birlikdə 250-dən artıq eksperimental iş nəşr etdirmişdir. Vudun əsas vasitəsi onun parlaq və gözlənilməz, fokusçunun əlindən çıxan qığılcıma bənzər təcrübə idi.

O demək olar ki, anadan olandan eksperiment aparmağa və fokus göstərməyə başlamışdır. Hələ uşaq yaşlarında Vud yanğınlar və partlayışlar düzəltməyi xoşlayırdı. Səkkiz yaşında olarkən artıq o qorxuducu Prometey şöhrətini qazanmışdır. Məktəbdən Robbi dolama pilləkənin sürahisi ilə sürüşməyi modernləşdirdiyinə görə qovulmuşdur. Sonralar Qarvard universitetində o partlayışlarla apardığı təcrübələrlə maraqlanmış və kimyaçıların uyuşmaz saydığı maddələri müvəffəqiyyətə birləşdirmişdir. Vud Viskonsin Universitetində işləmiş, sonralar isə daha 37 il ərzində Baltimordakı C.Hopkins universitetinin professoru olmuşdur.

Təəssüf ki, onun elmə verdiyi töhfəsini cahil insanlara izah etmək həmişə asan olmur. Vudun özünü isə insanların onu elmi işlərinə görə deyil, fizika fokusları və donmuş su borularının elektroqızdırılması kimi "kiçik ixtiracıqları”na görə tanıması bəzən qıcıqlandırdı.

Birinci dünya müharibəsi illərində Vud ordu üçün siqnallı teleskop, hərbi aerostatların isti hava ilə tez zamanda doldurulması üçün qurğu düzəltdi, havan müdafiə üçün "torlu qumbara” icad etdi. O hətta Britaniya komandanlığını sualtı qayıqların aşkar edilməsi üçün su itlərinin əhliləşdirilməsinə cəlb etməyə nail olmuşdur. Su itləri sualtı qayıqların ardınca pis üzürdülər, siyənək balıqlarının sürüsü daima onları yayındırırdı. Lakin təcrübələr gözlənilməz nəticələr verdi. Sübut olundu ki, su itləri suyun altında tam sürətlə üzərək çox gözəl eşitmə qabiliyyətinə malikdirlər. Bu xüsusiyyət hidrofonları, sualtı qayıqların pərlərinin səsini dinləmək üçün cihazları təkmilləşdirməyə kömək etdi. Öz hərbi ixtiralarına görə mülki mütəxəssis Vuda mayor rütbəsi verildi.

Robert Vud infraqızmızı və ulrtabənövşəyi fotoqrafiyanın banisi olmuş, öz spektoqrafları sayəsində astrofizikanın imkanlarını genişləndirmişdir, teleskopun şüşə prizmalarını difraksion qəfəslə əvəzləmiş, optik rezonansı, iki atomlu molekulların polyarlaşmasını aşkar etmiş və təsvir etmiş, işığın kombinasyon yayılması effektini təsdiq etmişdir.

Eksperimentçi Vud öz həyat yoldaşının dırnaq boyasının vasitəsi ilə Tutanxamonun sərdabəsindəki "al-qırmızı qızıl”ın sirrini açmışdır. Vudun ultrabənövşəyi üsulu bütün ötən əsr boyunca əks-kəşfiyyatçılara kağız, geyim və bədən üzərində gizli yazıları aşkar etməkdə kömək edirdi. Hal-hazırda dəbdə olan 360 dərəcəlik görünüşlü ("balıq gözü”) fotoçəkiliş həmçinin öz başlanğıcını alimin praktiki işlərindən götürür. Həmçinin o, rəngli fotoqrafiyanın əsasını qoymuş və birinci elmi "cizgi filmini” yaratmışdır...

Belə bir şey də baş vermişdir:

Bir dəfə Vud bərk kartondan konusşəkilli – uzunluğu üç metrdən bir qədər az olan, boru ağzının diametri isə 60 sm olan meqafon rupor hazırlayır. Həmin ruporu bir tanışının mənzilinin pəncərəsindən bayıra çıxararaq, ondan iki kvartal məsafədə küçə ilə gedən tək-tək piyadaları və polismenləri təəccübləndirirdi. Onlar isə boş küçələrdə qaranlıqda sanki səmadan səslər eşidirdilər.

Bir dəfə Vud öz ailəsi ilə körfəzdə istirahət edirdi. Bir gün çimərkən o, öz başına ağacdan olan çəlləyi başına keçirmiş, onu çiyinlərinin üzərində tutaraq və ayaqları ilə təkan verərək, uşaqları " canlı ” üzən çəllək mənzərəsi ilə əyləndirirdi. Ertəsi gün o, çəlləyin divarında düzbucaqlı dəlik açmış və yerinə şüşə yerləşdirmişdir, çəlləyin kənarlarına isə yaxtanın kilindən qırx girvənkəlik qurğuşun ballast yapışdırmışdır. Həmin ballast suyun altına girdiyi zaman çəlləyi onun çiyinlərinə sıxırdı. Batisferin yaradılmasını hamıdan qabaq sezərək, Vud iyirmi girvənkəlik rezin şlanq vasitəsilə həmin qurğunu qayıqda olan velosiped nasosu ilə birləşdirmiş və suyun altında istədiyi qədər qala bilmiş, orada balıqları, yosunları və sualtı mənzərələri müşahidə etmişdir.

Vudun ilk iri ixtirası - donmuş su kəməri borularının elektrik cərəyanı vasitəsilə isidilmə üsulu idi. Vud qət etmişdir ki, metal borulardan keçən elektrik cərəyanı onları qızdırmalıdır, boruları ətrafındakı donmuş torpaq və onların içərisindəki buz isə elektrik keçirmir, buna görə də heç bir təhlükə yoxdur. Eksperiment senatorun evinin yanında aparılmışdır - burada su kəməri işçiləri donmuş borunu torpağın altında heç cür tapa bilmirdilər. Transformator gətirdilər, ikincili dolamaya şəbəkədən naqilləri birləşdirdilə, birincili dolamanı isə zirzəmidəki kranın üzərində və evdən üç yüz fut aralıda su paylaşdıran kranın üzərində qapadılar.

Dövrəni qapadılar və zirzəmidə açıq kranın yanında eksperimentin nəticələrini gözləməyə başladılar. On dəqiqədən sonra quruldama eşidildi və krandan bu ilə qarışıq paslı su axmağa başladı. Daha bir neçə dəqiqədən sonra lakey şampan gətirdi və s. Ertəsi gün yerli qəzetdə məqalə çıxdı. Bu məlumatı digər qəzetlərdə götürdü və bütün ölkədə yaydı. Universitet mükafat aldı, Vud tərəfindən təklif olunmuş metod isə ehtimal ki, hələ indiyə qədər müasir dünyada donmuş boruların qızdırılması üçün istifadə olunur.

Bu ixtirasına görə Vudun vəzifəsini müəllimdən professor köməkçisinə qədər qaldırmışdılar. O, əl altında olan əşyalardan mürəkkəb fizika cihazları quraşdıra bilirdi. Bir ixtirası haqqında o belə yazırdı:

"İlkin sınaqları mən yay laboratoriyasında əlüstü hazırlıqsız düzəldilmiş cihaz vasitəsilə aparmışdım: fotoqrafiya teleskopu gümüşlə örtülü, sinkləşdirilmiş dəmirdən olan peç bacasının ucunda quraşdırılmış üç düymlü kvars linzasından düzəldilmişdir. Bunların hamısı beş futlu teleskop ilə bərkidilmişdir, həmin teleskop üç dəqiqəlik ekspozisiya ərzində Ayı təqib etmək üçün xidmət edirdi. Onların hər ikisi köhnə velosiped çərçivəsindən olan ekvatorialda bərkidilmişdilər, həmin ekvatorial sement lövhəsində elə qoyulmuşdur ki, ön çəngəlin oxu Qütb Ulduzuna doğru istiqamətlənmişdir”.

Vudun pişiyi də bir əhvalat sayəsində dünyada məşhur olmuşdur, baxmayaraq ki, həmin əhvalat xrestomatiya olsa da, mən onu sizə nəql edəcəyəm.

Vud uzun zaman ərzində dünyada ən böyük olan spektroskop düzəltmişdir. O, uzunluğu 12 fut  və diametri təxminən altı düym olan taxta borudan ibarət idi. Borunun bir ucunda 42 fut fokus məsafəsi ilə, yəni borunun bütün uzunluğu boyunca axromatik linza və difraksiya şəbəkəsi, digər ucunda isə -  dəlik və güzgü yerləşdirilmişdir.

İlk sınaqlardan sonra Vud bir müddət ərzində haraya isə getmişdir, iyunda qayıtdıqdan sonra isə aşkar etmişdir ki, hörümçəklər borunun içinə keçə bilmiş və orada çoxlu torlar hörmüşdülər. Çox fikirləşmədən Vud öz pişiyini götürmüş, onun tərəfindən bir qədər müqavimət ilə pişiyi borunun bir ucuna dürtməyə müvəffəq olmuş, sonra da borunu bağlamışdır. Pişik də həmin tunel ilə işığa doğru sürünməyə məcbur olmuşdur. O, borunun digər ucundan çıxmış və dalınca bir şleyf hörümçək toru çıxarmışdır, və qorxaraq hasardan hoppanmışdır. Lakin spektroskopun borusu tordan təmizlənmişdir.

Bu əhvalat haqqında onu bir qədər bəzəyərək və yeni təfərrüatları əlavə edərək, bir çox qəzet və jurnallar yazmışdır. O yerə çatmışdı ki, jurnalistlərdən biri az qala pişiyi Vudun mütəmadi olaraq bu nömrəni həyata keçirən assistenti kimi qələmə verdi. Guya ki, borunu təmizləməyə ehtiyac olduqda Vud pişiyə deyirmiş ki: "Piş, piş! Bura gəl və spetroskopu hörümçək torundan təmizlə”.