Manometr (Манометр) -
qazların (metal manometr) və mayelərin (mayeli manometr) təzyiqini ölçür. İş prinsipi Paskal qanununa əsaslanır.
Kondensator (Конденсатор) -
Elektrik yüklərini toplamaq üçündür. İş prinsipi dielektrik mühitlə ayrılmış naqillərin elektrik yüklərini saxlanması hadisəsinə əsaslanır.
Termoelement (Термоэлемент) -
qızdırıcının daxili enerjisini elektrik enerjisinə çevirir.
Psixrometr (Психрометр) -
havanın rütubətini ölçür. İş prinsipi quru və nəm (yaş) termometrlərin göstərişləri fərqinə əsaslanır.
Tranzistor (Транзистор) -
zəif elektromaqnit siqnallarını gücləndirmək üçün işlədilir. İş prinsipi yarımkeçiricilərin elektrik keçiriciliyinə əsaslanır.
Transformator (Трансформатор) -
dəyişən cərəyanın gərginliyini artırıb azaldan elementdir. İş prinsipi elektromaqnit induksiya hadisəsinə əsaslanır.
Reostat (Реостат) -
dövrədə cərəyan şiddətini tənzimləyən cihaz. İşləmə prinsipi naqilin müqavimətinin onun uzunluğundan asılı olmasına və Om qanununa əsaslanır.
Hiqrometr (Гигрометр) -
şeh nöqtəsinə görə rütubəti ölçən cihaz. İş prinsipi doymamış buxarın soyuyaraq doymuş buxara keçməsi hadisəsinə əsaslanır.
Dinamometr (Динамометр) -
qüvvəni ölçən cihaz. Yaylı dinamometrlərin iş prinsipi Huk qanununa əsaslanır.
Diod (Диод) -
dəyişən cərəyanı düzləndirmək üçün işlədilir, termoelektron emissiya hadisəsinə əsaslanır.
Fotoelement (Фотоэлемент) -
dövrəni avtomatik qapayır və ya açır. İşığın təsiri ilə keçiriciliyi artan elementdir. İş prinsipi xarici fotoeffektə əsaslanır.
Areometr (Ареометр) -
mayelərin sıxlığını təyin edən cihaz. İşləmə prinsipi Arximed qanununa əsaslanır.
Barometr (Барометр) -
atmosfer təzyiqini ölçən cihaz. İş prinsipi atmosfer təzyiqi ilə metal qutunun sıxılmasına əsaslanır.
Elektroskop (Электроскоп) -
cisimlərin yüklənməsini aşkar edən cihaz. İş prinsipi Kulon qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
Elektrometr (Электрометр) -
potensiallar fərqini təyin edən cihaz. İş prinsipi elektromaqnit qarşılıqlı təsirinə əsaslanır.
Fotorezistor (Фоторезистор) -
zəif işıq selini ölçür. İşığın təsiri ilə müqaviməti dəyişən elementdir. İş prinsipi daxili fotoeffektə əsaslanır.
Ampermetr (Амперметр) -
cərəyan şiddətini ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə ardıcıl qoşulur.
Voltmetr (Вольтметр) -
gərginlik ölçən cihaz. İşləmə prinsipi cərəyanlı çərçivəyə maqnit sahəsinin göstərdiyi yönəldici təsirə əsaslanır. Dövrəyə paralel qoşulur.
4) Sürtünmə qüvvəsi.
Uyğunluğu yaradın
Variant 1
Suallar.
A) Buz bağlanmış səkiyə qum səpirlər. Nə üşün?
B) Nə üçün torpaq yol yağışdan sonra sürüşkən olur?
C) Nə üçün yağlanmış kağızda qələmlə yazmaq mümkün olmur?
D) Xizəklə sürətlə sürüşmə zamanı sürtkü yağ seçiminin əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
E) Məənğənin dodaqlarındaki cizgilərin əhəmiyyəti nədən ibarətdir?
Cavablar
1. Sürtünmə qüvvəsinin səbəbi toxunan səthlərin kələ-kötür olmağıdır
2. Sürtünən səthlər arasında olan yağ təbəqəsi sürtünmə qüvvəsini azaldır
3. Maye cisimlərdə hissəciklər bərk cisimlərə nisbətən daha hərəkətlidir. Maye cisimlərin təbəqələri arasaındakı sürtünmə qüvvəsi bərk cisimlərin xarici səthindəki sürtünmə qüvvəsindən azdır.
Variant 2
I. Tircik üfüqi müstəvidə hərəkət edir. Sürtünmə qüvvəsinin istiqamətini göstərin
Tirciyin hərəkət istiqaməti | Sürtünmə qüvvəsinin istiqaməti |
I. İrəli II. Geri III. Sağa IV. Sola | 1. İrəli 2. Geri 3. Sağa 4. Sola |
II. Mail lövhə üzərində tirin sürüşməsi zamanı sürtünmə qüvvəsinin istiqamətini göstərin.
1. Şaquli aşağı
2. Tirin hərəkəti istiqamətində
3. Tirin hərəkəti istiqamətinin əksinə